Tikintidə müəllif nəzarəti (və ya müəlliflik nəzarəti), bir tikinti layihəsinin icrası zamanı, layihənin ilkin dizayn və layihə sənədlərinə uyğun olaraq yerinə yetirildiyini təmin etmək üçün layihənin müəllifi (adətən, memar və ya mühəndis) tərəfindən həyata keçirilən nəzarət prosesidir. Bu nəzarət, layihənin keyfiyyətini, vaxtında tamamlanmasını və büdcə çərçivəsində qalmasını təmin etmək üçün çox vacibdir.
Müəllif nəzarətinin əsas məqsədi, tikinti prosesinin layihə sənədlərinə və mühəndislik tələblərinə uyğun olaraq aparılmasını təmin etməkdir. Bu, həmçinin tikintidə olan hər hansı bir səhv və ya uyğunsuzluğun vaxtında aşkarlanmasına və düzəldilməsinə kömək edir.
Müəllif Nəzarətinin Əsas vəzifələri və addımları:
- Layihə sənədlərinin icrası üzrə nəzarət:
- Müəllif, tikinti işlərinin layihə sənədlərinə uyğun aparıldığını yoxlayır. Bu, tikintinin vizual və texniki tələblərə uyğun olub-olmaması, materialların düzgün seçilməsi və tikinti prosesinin müvafiq qaydalara riayət edilməsini əhatə edir.
- Layihə müddətində layihəçi, tikinti işlərinin planlarda göstərilən ölçülərə, xüsusiyyətlərə və materiallara uyğun olaraq yerinə yetirilməsini təmin etməlidir.
- Keyfiyyətin təmin edilməsi:
- Müəllif nəzarətinin əsas məqsədlərindən biri layihə keyfiyyətinin qorunmasıdır. Bu, tikinti prosesində istifadə olunan materialların keyfiyyətinə, işlərin düzgün aparılmasına və layihənin spesifikasiyalarına uyğun olmasına nəzarət edilməsini əhatə edir.
- Müəllif tikinti zamanı istifadə edilən materialların, konstruksiyanın və işçilərin işlərinin düzgünlüyünü yoxlayır.
- İcra ilə bağlı məsələlərin həlli:
- Tikinti prosesində hər hansı bir dəyişiklik, uyğunsuzluq və ya mübahisə yaranarsa, müəllif bu məsələləri həll etməyə çalışır. Bəzən layihədəki bəzi detalların dəyişdirilməsi və ya yenidən dizayn edilməsi lazım ola bilər.
- Müəllif, işin gedişindəki hər hansı bir uyğunsuzluğu müvafiq qurumlarla müzakirə edir və lazımi düzəlişlər təklif edir.
- Tikinti işlərinin yerinə yetirilməsi zamanı müşahidə və yoxlamalar:
- Müəllif layihəçi olaraq müntəzəm olaraq tikinti sahəsinə baş çəkir və icranı yoxlayır. Bu, müəyyən bir mərhələdə işlərin düzgün yerinə yetirildiyini təmin etmək üçün vacibdir.
- Müəllif həmçinin tikinti sahəsində olan bütün mühəndislik işlərini və struktural dəyişiklikləri qiymətləndirir.
- İşlərə nəzarət və hesabatların təqdim edilməsi:
- Müəllif tikinti işlərinin gedişi haqqında müntəzəm hesabatlar təqdim edir. Bu hesabatlar həm layihənin maliyyə aspektlərini, həm də işin gedişatını əhatə edir.
- Müəllif, həmçinin müvafiq icra orqanlarına və digər maraqlı tərəflərə layihə ilə bağlı yenilikləri bildirir.
- Təhlükəsizlik və qanunvericiliyə uyğunluq:
- Müəllif nəzarəti zamanı, layihənin yerinə yetirilməsi, həmçinin, təhlükəsizlik qaydalarına və yerli qanunvericiliyə uyğun olmalıdır. Müəllif, tikinti sahəsində əmək təhlükəsizliyi və digər hüquqi tələblərin yerinə yetirilməsini təmin edir.
- Müvəqqəti qəbul və yekun qəbul:
- Tikinti işlərinin müəyyən mərhələləri tamamlandıqca, müəllif müvəqqəti qəbul edilməsi üçün yoxlamalar aparır və layihənin növbəti mərhələyə keçməsi üçün tövsiyələr verir.
- Yekun mərhələdə müəllif, bütün işlərin düzgün tamamlanıb-tamamlanmadığını yoxlayır və yekun qəbul aktını imzalayır.
Müəllif Nəzarətinin Faydaları:
- Keyfiyyətin artırılması: Müəllif nəzarəti, tikinti işlərinin keyfiyyətinin təmin edilməsi və standartlara uyğun olmasını təmin edir.
- Təhlükəsizlik: Tikinti işləri düzgün və təhlükəsiz şəkildə həyata keçirilir.
- Vaxtın və maliyyənin idarə edilməsi: Müəllif, işlərin təyin olunan müddətdə və büdcə çərçivəsində tamamlanmasını təmin etmək üçün lazımi düzəlişlər və tənzimləmələr həyata keçirə bilər.
- İzlenebilirlik və şəffaflıq: Layihənin icrası ilə bağlı bütün məlumatlar izlənilə bilər, bu da şəffaflıq və etibar yaradır.
Müəllif Nəzarətinin Tətbiq Edildiyi Sahələr:
- Yeni tikililər: Yeni binaların tikintisində müəllif nəzarəti çox vacibdir, çünki layihə dizaynı ilə icra arasında böyük fərqlər ola bilər.
- Renovasiya və təmir işləri: Mövcud tikililərin təmiri və yenidən qurulması zamanı, layihənin əvvəlki vəziyyətinə uyğun olaraq aparılmasına nəzarət edilir.
- İnfrastruktur layihələri: Yolların, körpülərin və digər mühəndislik strukturlarının inşasında müəllif nəzarəti həm keyfiyyət, həm də təhlükəsizlik baxımından əhəmiyyətlidir.