Xidmətlər

Daşınar əmlakın qiymətləndirilməsi, müəyyən bir daşınar əmlakın, məsələn, maşın və avadanlıqların, nəqliyyat vasitələrinin, heyvanların və bitkilərin bazar dəyərinin müəyyənləşdirilməsi prosesidir. Bu qiymətləndirmə, müxtəlif məqsədlər üçün, məsələn, alqı-satqı, sığorta, kredit təminatı, vergi öhdəlikləri və hüquqi məsələlər (təsərrüfat fəaliyyəti və mülkiyyət hüquqları) üçün həyata keçirilir. Daşınar əmlakın qiymətləndirilməsi zamanı bir sıra amillər nəzərə alınır, bu amillər əmlakın növünə, vəziyyətinə, bazar şərtlərinə və digər xüsusiyyətlərə bağlı olaraq dəyişir.

1. Maşın və Avadanlıqların Qiymətləndirilməsi

Maşın və avadanlıqların qiymətləndirilməsi, əsasən istehsalat fəaliyyətlərində istifadə olunan avadanlıq və maşınların bazar dəyərinin müəyyənləşdirilməsini əhatə edir.

Əsas Qiymətləndirmə Amilləri:

• Yaş və Texniki Vəziyyət: Maşın və avadanlığın yaşı və işləmə müddəti qiymətə təsir edən mühüm amillərdəndir. Yüksək texniki vəziyyətə malik və nisbətən yeni avadanlıqlar daha yüksək qiymətə sahib olur.
• Marka və Model: Maşının və ya avadanlığın markası və modeli də qiymətə təsir göstərir. Tanınmış brendlərin məhsulları daha yüksək qiymətləndirilə bilər.
• Texniki İxtisaslaşma: Avadanlığın və ya maşının istifadə sahəsi və ixtisaslaşmış olması qiymətləndirmə prosesində nəzərə alınır. Bəzi avadanlıqlar yalnız xüsusi sahələrdə istifadə olunduğu üçün onlara tələbat az ola bilər.
• Qeyri-adi Xüsusiyyətlər və Funksiyalar: Xüsusi avadanlıqların və maşınların təkmilləşdirilmiş və xüsusi funksiyalarının qiymətləndirməsi daha mürəkkəb ola bilər.
• Bazar və Təklif-Tələbin Durumu: Müəyyən bir növ maşın və ya avadanlığa olan tələbat bazarda təkliflə müqayisə edildikdə qiymət dəyişə bilər.

Qiymətləndirmə Metodları:

• Yeni Maşın və Avadanlıq Üçün Dəyərin Hesablanması: Bu metodda avadanlığın bazar dəyəri əsasən alqı-satqı qiymətləri və ya istehsal dəyəri ilə müəyyən edilir.
• Amortizasiya Metodu: Avadanlığın köhnəlməsi (amortizasiya) nəzərə alınaraq dəyər müəyyən edilir. Avadanlığın qiymətinin zamanla azaldığına görə, qiymət bu azalmalar əsasında müəyyən edilir.
• Müqayisəli Analiz: Eyni növ maşın və ya avadanlığın bazar qiymətləri ilə müqayisə aparılaraq qiymət təyin edilir.

2. Nəqliyyat Vasitələrinin Qiymətləndirilməsi

Nəqliyyat vasitələrinin qiymətləndirilməsi, maşın, avtomobil, yük daşıma vasitələri və digər nəqliyyat növlərinin dəyərinin müəyyən edilməsi prosesidir.

Əsas Qiymətləndirmə Amilləri:

• Marka və Model: Nəqliyyat vasitəsinin markası və modeli, bazarda olan tələbatı və qiymət səviyyəsini müəyyən edir.
• Yaş və Kilometr: Avtomobilin yaşı və istifadə olunduğu məsafə (kilometr sayı) qiymətə təsir edir. Yüksək kilometrli və köhnə avtomobillər daha ucuz qiymətə satılır.
• Texniki Vəziyyət və Təmir Tarixi: Nəqliyyat vasitəsinin texniki vəziyyəti, işləkliyi, keçmiş təmir işləri və gələcəkdə ehtiyac duyulan təmir işləri qiymətləndirilir.
• Daxili və Xarici Görünüş: Avtomobilin daxili və xarici vəziyyəti, rəngi, interyerin vəziyyəti və təmizliyi qiymətə təsir edir.
• Avtomobilin Qeyri-adi Xüsusiyyətləri: Xüsusi əlavələr, texnoloji cihazlar (GPS, kamera sistemləri, səs sistemləri və s.), premium avadanlıqlar qiymətə müsbət təsir edə bilər.

Qiymətləndirmə Metodları:

• Depresasiya və Amortizasiya Metodu: Nəqliyyat vasitələrinin yaşı və kilometr istifadəsi əsasında qiymət təyin edilir. Zamanla avtomobilin dəyəri azalır və bu da qiymətə təsir edir.
• Bazar Qiyməti Metodu: Eyni model və ya tipdə olan digər nəqliyyat vasitələri ilə müqayisə edilərək qiymət təyin edilir.
• Sığorta və Təmir Xərcləri Metodu: Sığorta şirkətləri tərəfindən təklif edilən qiymət təyini və ya avtomobilin təmir xərcləri əsasında qiymət müəyyən edilə bilər.

3. Heyvan və Bitkilərin Qiymətləndirilməsi

Heyvanlar (məsələn, iri və kiçik buynuzlu heyvanlar, atlar, ev heyvanları) və bitkilər (məhsul və ya bəzək bitkiləri) də daşınar əmlak kateqoriyasına aiddir və müxtəlif məqsədlər üçün qiymətləndirilməlidir.

Əsas Qiymətləndirmə Amilləri:

• Yaş və Cinsiyyət: Heyvanın və ya bitkinin yaşı, cinsiyyəti (məsələn, tövlə üçün seçilən dişi heyvanlar, nəsil vermə qabiliyyəti) qiymətə təsir edir.
• Sağlamlıq Vəziyyəti və Performans: Heyvanın sağlamlığı, reproduktiv qabiliyyəti (məsələn, inəklər, atlar), yemləmə rejimi, sağlamlıq tarixçəsi qiymətə təsir edir. Bitkilərin sağlamlığı və məhsuldarlığı da qiymətləndirilir.
• Cins və Növ: Heyvanın və ya bitkinin cinsi və növü qiymətə təsir göstərir. Məsələn, xüsusi cins atlar və ya məhsuldar inəklər daha yüksək qiymətləndirilə bilər.
• Təlim və Təcrübə: Heyvanların təlimi, o cümlədən yarışlara və ya digər tədbirlərə hazırlığı qiymətə təsir edə bilər.
• Bazar Tələbi: Heyvan və bitkilər bazarında mövcud olan tələbat qiymətə təsir göstərir. Xüsusilə, sərbəst bazar iqtisadiyyatı olan bölgələrdə, məhsuldar heyvanlara və bitkilərə olan tələbat qiymətləri yüksək ola bilər.

Qiymətləndirmə Metodları:

• Bazar Qiyməti Metodu: Digər bazar iştirakçıları ilə müqayisə edərək qiymət təyin edilir. Həmçinin, tələbin və təklifin vəziyyəti qiymətə təsir edir.
• Sağlamlıq və Performansın Qiymətləndirilməsi: Heyvanın sağlamlıq vəziyyəti və məhsuldarlığı əsasında qiymət hesablanır. Bitkilərin məhsuldarlığı və böyümə potensialı da qiymətləndirilir.
• Müqayisəli Analiz: Eyni növ heyvan və ya bitkilər arasında qiymət müqayisəsi aparılır və bazarda satılan qiymətlərə uyğun qiymət təyin edilir.

4. Risklər və Hüquqi Əhəmiyyət

Daşınar əmlakın qiymətləndirilməsi hüquqi və risk baxımından da vacibdir. Məsələn, sığorta müqavilələri bağlanarkən və ya kredit alınarkən, qiymətləndirmənin düzgün aparılması, əmlakın əsl dəyərinin qorunması üçün zəruridir. Sığorta təminatı zamanı, əmlakın qiyməti, onun itirilməsi və ya zədələnməsi halında təminat məbləğini müəyyən edir.