Daşınmaz əmlakların, o cümlədən torpaq sahələrinin qiymətləndirilməsi, əmlakın bazar dəyərini müəyyən etmə prosesidir və bu, bir sıra amillərə əsaslanır. Bu qiymətləndirmə həm hüquqi, həm də iqtisadi baxımdan mühüm əhəmiyyət kəsb edir.
Daşınmaz əmlakların qiymətləndirilməsi üçün bir neçə əsas metod istifadə olunur:
- Bazar yanaşması: Bu yanaşmada daşınmaz əmlakın qiyməti oxşar daşınmaz əmlakların bazar qiymətləri ilə müqayisə edilir. Bu metod ən çox torpaq sahələri üçün istifadə edilir.
- Gəlir yanaşması: Bu yanaşma, əmlakın gəlir potensialını nəzərə alır. Məsələn, kirayə gəliri əldə edilən əmlakların qiymətləndirilməsi üçün tətbiq olunur.
- Xərc yanaşması: Əmlakın qiyməti, onun tikinti və yenidənqurma xərcləri əsasında müəyyən edilir. Bu metod daha çox qeyri-maddi daşınmaz əmlaklar üçün istifadə olunur.
Qiymətləndirmə faktorları
- Torpaq sahəsinin yeri və infrastrukturu: Torpaq sahəsinin yerləşdiyi coğrafi ərazi, şəhər mərkəzinə yaxınlıq, yol və nəqliyyat infrastrukturu qiymətə təsir edən mühüm amillərdir.
- Torpaq istifadəsi məqsədi: Torpaq sahəsinin kənd təsərrüfatı, sənaye və ya yaşayış məqsədli olması qiymətə təsir göstərir.
- Torpaq sahəsinin hüquqi statusu: Torpaq sahəsinin hüquqi vəziyyəti, mülkiyyət hüququ, torpaq istifadəsi üçün icazələr və məhdudiyyətlər qiymətə təsir edir.
- Əmlakın ölçüsü və təbii xüsusiyyətləri: Torpaq sahəsinin sahəsi, forması və təbii resursları (məsələn, su mənbələri, torpaq keyfiyyəti) qiymətləndirmə üçün vacibdir.